POWSTRZYMAJ
INWAZJĘ

ZOSTAŃ
ŁOWCĄ OBCYCH
Layer 1

Inwazyjne
Gatunki Obce

Ślimaki z rodzaju Pomacea

Ryby Genetycznie Zmodyfikowane

O INICJATYWIE

ŁOWCA OBCYCH

   Projekt jest efektem podjęcia badań związanych z pracą doktorską poświęconą niekontrolowanemu przenikaniu epibiontów krewetek ozdobnych na rynek akwarystyczny oraz do środowiska przyrodniczego, a jednocześnie próby szerszego spojrzenia na problem nieprzestrzegania przepisów prawnych, niedostatecznego poziomu edukacji właścicieli akwariów, a także uwalniania gatunków akwariowych do wód naturalnych. Jako autor pracy, podzielam zdanie swoich Promotorów i wierzę, że działalność naukowa nie powinna skupiać się jedynie na pewnym wycinku, ale kompleksowym zrozumieniu problemu.

Głównym celem projektu od samego początku jest lokalizowanie i obejmowanie monitoringiem roślin i zwierząt akwariowych uwolnionych do polskich wód, w których mogą stanowić zagrożenie dla naturalnego ekosystemu i gospodarki. W tym celu we współpracy z pracownikami naukowymi, przyrodnikami, akwarystami oraz wędkarzami tworzę ogólnodostępną mapę, a jednocześnie bazę stwierdzeń gatunków akwariowych na terenie Polski. Niestety, w niektórych sytuacjach, uwolnione gatunki są już na tyle rozprzestrzenione, że wymaga to niezliczonej pracy i opracowania strategii zwalczania. Wydaje się, że rozwiązanie problemu ograniczyło się głównie to wprowadzenia przepisów prawnych opisujących ograniczenia posiadania, hodowli i dystrybucji gatunków zagrażających Polsce i UE, o których główni odbiorcy nie zostali wystarczająco powiadomieni. Jakiekolwiek próby odłowu tych gatunków ze środowiska nie będą skuteczne, jeśli będą one wciąż, pomimo ograniczeń prawnych, dostępne na rynku zoologicznym, czyli ich głównym źródle. Dlatego też, po przeprowadzeniu wstępnych rozmów z właścicielami akwariów, hodowli, sklepów i hurtowni zoologicznych, jak również przedstawicielami świata nauki i pracownikami inspekcji, zaproponowałem rozwiązania, które ograniczyłyby omawiamy problem. Realizowane działania ujawniły jednak kolejne zaniedbania. Na prośbę właścicieli sklepów i hurtowni akwarystycznych przedstawiłem zatem pełny wykaz gatunków podlegających prawnym ograniczeniom na terenie Polski i UE. Pomimo głównego celu, jakim są inwazyjne gatunki obce (IGO), w zestawieniu znalazły się także ślimaki z rodzaju Pomacea (agrofagi kwarantannowe dla Unii) oraz ryby genetycznie modyfikowane i ryby sztucznie barwione, które również są przedmiotem nielegalnej dystrybucji.

W odpowiedzi na duże zainteresowanie problemem stworzyłem niniejszą stronę, na której znajdziecie Państwo nie tylko informacje związane z moją działalnością, lecz także liczne definicje, zestawienia, fotografie, pomysły i rozwiązania, których zadaniem jest promocja odpowiedzialności oraz dobrych praktyk w akwarystyce, jak i przyrodzie. Zachęcam do tego każdego, bo jest to w naszym wspólnym interesie.

Rafał Maciaszek
Inicjator projektu Łowca Obcych

GŁÓWNI PARTNERZy INICJATYWY

IOP150
zzw
epicrates
oceanika
natrix
Poprzednie
Następne

Do udziału w inicjatywie zachęcamy wszystkich zainteresowanych. Szukamy gatunków obcych w polskich wodach, w tym żółwi, ryb, skorupiaków i mięczaków, a także roślin, które zostały introdukowane lub uciekły z hodowli akwariowej, akwakultury, lub zostały przypadkiem czy też celowo zawleczone. Interesują nas dane zebrane przede wszystkim na obszarze miast, np. obecnych w parkach oczek wodnych, ale również naturalnych cieków i zbiorników wodnych. Poniżej prezentujemy instrukcję postępowania w przypadku wyrażenia chęci wsparcia projektu.

  •  Dokumentacja obserwacji
    Zaobserwowane rośliny i zwierzęta należy (jeśli to możliwe) policzyć oraz udokumentować ich obecność poprzez wykonanie fotografii. W przypadku odłowienia wykonaj fotografię umożliwiającą identyfikacją gatunku. Jeśli istnieje taka możliwość, zmierz długość i masę ciała każdego z odłowionych osobników. Pamiętaj by przestrzegać obowiązującego prawa i przy braku pewności co do gatunku spróbuj wykonać dokumentację niekoniecznie go odławiając.
 
  •  Dokumentacja warunków i miejsca odłowu
    Uzupełnij Kartę Obserwacji (do pobrania poniżej). Zapisz datę i godzinę odłowu. Wykonaj fotografie miejsca, w którym dokonano odłowu oraz określ jego współrzędne. Jeśli to możliwe zmierz wybrane parametry fizykochemiczne wody, takie jak temperatura wody czy pH.
 
  • Przekazanie danych
    Zgromadzone dane i fotografie prosimy przesłać na podany adres mailowy. Przesłanie danych jest równoznaczne z akceptacją ich dowolnego wykorzystania w celach naukowych, przy zachowaniu do nich praw przez ich autora. Poinformuj nas, czy wyrażasz zgodę na umieszczenie Twojego imienia i nazwiska, opcjonalnie reprezentowanej działalności, w tworzonej bazie danych. 
Karta Obserwacji

WYNIKI AKCJI

BAZA DANYCH

Cytowanie: Maciaszek R. 2023. Łowca Obcych – Polish database of aquatic alien species. httpS://lowcaobcych.pl



Xiphophorus helleri (Heckel, 1848)
Mieczyk Hellera

AKWARIOWE GATUNKI OBCE

CZYLI o nieoDPOWIEDZIALNOŚCI w akwarystyce

     Masowość produkcji zwierząt i  roślin dostępnych w  niskich cenach oraz dokonywanie zakupów pod presją chwili należą do jednych z  głównych przyczyn ich porzucania. Dzieje się tak w  następstwie znudzenia, problemu ze sprzedażą czy oddaniem, jak również nieznajomości biologii gatunku np. wiedzy o szybkim tempie reprodukcji czy osiąganiu rozmiarów, które w  krótkim czasie mogą przerosnąć przewidziane akwarium.

Ograniczona liczba miejsc, do których gatunki te mogłyby realnie trafić powoduje, że problem ze zbywaniem podopiecznych rozwiązywany jest niekiedy poprzez spuszczenie ich w toalecie lub uwolnienie do środowiska. Wydaje się, że najważniejsze dla takich właścicieli jest unikanie perspektywy uśmiercenia podopiecznego. Przyjmując akwariowe zwierzęta ozdobne za zwierzęta domowe, w myśl Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt oba te rozwiązania mogą zostać uznane za znęcanie się nad zwierzętami i tym samym przestępstwo. Powszechnie występującemu „wypuszczaniu na wolność”, a w rzeczywistości porzucaniu, zwierząt akwariowych do wód naturalnych, zwykle pobliskiego cieku czy zbiornika wodnego, sprzyja wizja właściciela o podarowaniu podopiecznym tzw. szansy na drugiej życie. Swoje działania usprawiedliwia się m.in. bajką o złotej rybce. W przeciwieństwie do niesłynnych trzech życzeń, można w takich przypadkach liczyć na trzy mandaty oraz straty dla przyrody, różnorodności biologicznej i powiązanych usług ekosystemowych. Oprócz wymienionego już przestępstwa, pojawia się tu dodatkowo problem wprowadzenia gatunku obcego do środowiska przyrodniczego, czego zabrania art. 7 ust. 1 Ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych, a w wielu przypadkach także zarybień bez zezwolenia – Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym. Efekty takich działań są dość dobrze poznane w różnych stronach świata i niestety kończą się negatywnie dla przedstawicieli wprowadzonego gatunku, jak i wybranego ekosystemu wodnego. Przykładem mogą być liczne porzucenia, które miały miejsce na terenie Polski. Najczęściej do uwolnień dochodzi w wodach leżących na terenie lub pobliżu aglomeracji miejskich.

 

Powyższy plakat można udostępniać i drukować z zachowaniem jego oryginalnej formy i logotypów. Pobierz plakat (format A3)

Tylko w Warszawie opisano m.in..

  • porzucenie arowany srebrnej Osteoglossum bicirrhosum o długości 40 cm do Jeziora Powsinkowskiego w 2016 r., ryba nie przeżyła wskutek wychłodzenia oraz uszkodzeń powstałych w wyniku kąsania przez rodzime gatunki
    ryb;
  •  porzucenie gupików Poecilia reticulata oraz świderków Melanoides tuberculata do Kanału Żerańskiego w 2018 i 2019 r., zwierzęta najprawdopodobniej nie przeżywają okresu zimowego;
  • porzucenie ryb z rodzaju Xiphophorus czy molinezji ostropyskiej Poecilia sphenops do okresowego zbiornika sztucznego w parku Pole Mokotowskie w 2019 r., regularne wprowadzane ryby, były prawdopodobnie przedmiotem tzw. ranczingu, czyli okresowej hodowli w miejskim zbiorniku z perspektywą odłowu namnożonej populacji w okresie jesiennym.

Oczywiście powyższe przykłady dotyczą jedynie gatunków, które charakteryzują się nikłymi szansami na przeżycie w polskich wodach o naturalnym reżimie termicznym. Jednakże introdukowanym gatunkom obcym zazwyczaj towarzyszą ich symbionty czy pasożyty, które nawet w przypadku śmierci wprowadzonych zwierząt, te mogą się przenieść i stworzyć zagrożenie dla gatunków rodzimych. Oprócz tego, są akwaryści, którzy chętnie pozyskują takie porzucone zwierzęta wprowadzając bez odpowiedniej kwarantanny do swoich akwariów. Należy pamiętać, że nawet zdrowo wyglądające osobniki pozyskane z takich zbiorników mogą być nosicielem chorób, które mogły w zbiorniku występować na gatunkach rodzimych, a ich ujawnienie może być zależne od stanu zdrowia zwierząt i atakować w momencie jego osłabienia.

Problematykę inwazyjnych gatunków obcych oraz podstawowe informacje dotyczące zagadnień prawnych obowiązujących w Polsce opisano w artykule Gatunek obcy nie taki obcy. 

PoDSTAWY PRAWNE

Tekst ujednolicony ustawy można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

Tekst ujednolicony ustawy można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

Tekst ujednolicony ustawy można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

Słowniczek

Gatunek rodzimy to gatunek lub podgatunek występujący w obrębie swojego naturalnego i potencjalnie dyspersyjnego zasięgu, takiego, w którym takson ten żyje lub może żyć bez udziału człowieka.

Uwaga! Zgodnie z rekomendacją 142 (2009) Konwencji Berneńskiej i stanowiskiem świata nauki, nie są tu brane pod uwagę ani zmiany klimatyczne, ani zmiany warunków ekologicznych. Oznacza to, że gatunek poszerzający swój zasięg naturalny wyłącznie wynikiem zmian klimatycznych i zmian warunków ekologicznych, wywołanych działalnością człowieka, pozostaje gatunkiem rodzimym. Przykładem jest tu szakal złocisty Canis aureus, który pojawił się na obszarze Polski w odpowiedzi na zmiany klimatyczne, jednak poza tym dotarł tu samodzielnie z obszaru swojego naturalnego występowania.

Na podstawie,
Konwencji o różnorodności biologicznej;
Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk;
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych;
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Gatunek obcy (definicja oficjalna) to każdy żywy osobnik gatunku, podgatunku lub niższego taksonu zwierząt, roślin, grzybów lub drobnoustrojów wprowadzonego poza jego naturalny zasięg; pojęcie to obejmuje wszelkie części, gamety, nasiona, jaja lub diaspory tych gatunków, jak również hybrydy, odmiany lub rasy zdolne do przeżycia i rozmnażania.

Na podstawie, 
Konwencji o różnorodności biologicznej;
Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk;
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych

Problematykę gatunków obcych oraz zakres określenia 'gatunek obcy’ opisano szczegółowo w artykule Gatunek obcy nie taki obcy. 

Gatunek obcy to gatunek wprowadzony świadomie lub przypadkowo zawleczony przez człowieka poza zasięg, w którym naturalnie występuje lub występował w przeszłości. Nie dotyczy to gatunków rozprzestrzeniających się spontanicznie poza ich naturalny zasięg, nawet jeśli jest to wynik przekształceń środowiska i krajobrazu, ani takich które pojawiają się masowo nieregularnie lub w krótkich okresach.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Gatunek kryptogeniczny to gatunek, który nie jest ewidentnie rodzimy lub obcy, a jego ekspansja czy inwazja mogła i może wynikać z przyczyn zarówno naturalnych, jak i antropogenicznych.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Introdukcja (definicja oficjalna) oznacza przemieszczenie gatunku poza jego naturalny zasięg na skutek interwencji człowieka.

Na podstawie,
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych

Introdukcja oznacza celowe i/lub przypadkowe wprowadzenie (zawleczenie) przez człowieka gatunku poza jego znany naturalny zasięg. Inaczej, jest to wprowadzenie taksonu na zupełnie nowe dla niego tereny, często w odmienne warunki klimatyczne, na skutek likwidacji przez człowieka naturalnych barier oddzielających odrębne biogenicznie gatunki. 

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Różnorodność biologiczna (definicja oficjalna) oznacza zróżnicowanie organizmów żywych dowolnego pochodzenia, w tym z ekosystemów lądowych, morskich i innych ekosystemów wodnych oraz zespołów ekologicznych, do których należą; tozróżnicowanie obejmuje różnorodność w obrębie gatunku, między gatunkami i między ekosystemami;

Na podstawie,
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych

Różnorodność biologiczna w znaczeniu Konwencji o Różnorodności Biologicznej z Rio de Janeiro to zróżnicowanie wszystkich żyjących organizmów, wliczywszy wszelkie ekosystemy lądowe, morskie i inne wodne, oraz układy ekologiczne, których organizmy te są częścią, dotyczy to różnorodności wewnątrzgatunkowej, międzygatunkowej i na poziomie ekosystemów. Ujmując prościej, jest to rozmaitość form życia wraz z całą ich zmiennością na poziomie genów, gatunków i ekosystemów – tak w skali Ziemi, jak i mniejszych jednostek biogeograficznych i ekologicznych.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Ekosystem naturalny, układ naturalny oznacza biogeocenozę i formację przyrodniczą niezmienioną dostrzegalnie i niezakłóconą przez człowieka. 

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Ekosystem półnaturalny, ekosystem seminaturalny, układ półnaturalny oznacza biogeocenozę i formację przyrodniczą wyraźnie zmienioną przez działalność człowieka, lub powstałą w wyniku działalności człowieka, lecz mimo to będącą systemem ekologicznym samoregulującym się i podlegającym naturalnym procesom, m.in. sukcesji. Do takich formacji należą np. zbocza kserotermiczne, łąki niekoszone, słonowiska poprzemysłowe itp.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Ekosystem sztuczny, układ sztuczny oznacza biogeocenozy i formacje przyrodnicze utworzone przez człowieka w wyniku jego celowej działalności gospodarczej. Są to np. monokultury rolne i leśne, pastwiska, parki miejskie, trawniki, żywopłoty, ogrody botaniczne, arboreta, szklarnie, stawy rybne, zbiorniki zaporowe, glinianki, kanały, tunele, sztolnie, hałdy kopalniane, kamieniołomy itp. Ich utrzymanie w pożądanym stanie wymaga ciągłej interwencji człowieka; zaniechanie tych zabiegów prowadzi do sukcesji i przekształcenia się w system ekologiczny półnaturalny. 

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Najczęściej zadawane pytania

Najlepszym rozwiązaniem może być napisanie ogłoszenia z zamiarem oddania na forum akwarystycznym o zasięgu regionalnym czy ogólnopolskim. Większość zwierząt i roślin akwariowych nie będzie miała problemu ze znalezieniem nowego opiekuna. 

W przypadku dużych ryb i problemu ze znalezieniem domu warto zgłosić się do zaprzyjaźnionych akwariów, oceanariów czy też centrów przyrodniczych, które niekiedy są zainteresowane prezentacją większych osobników w swoich akwariach wystawowych. Znajdziesz je na niżej zaprezentowanej niżej AkwaMapie 2.0.

UWAGA! Ogrody zoologiczne nie mogą przyjmować zwierząt akwariowych o nieznanym, nieudokumentowanym pochodzeniu. Dotyczy to zarówno zwierząt pochodzących ze sklepu, hurtowni, hodowli, akwarystów, jak i odłowionych z wód krajowych.

Przede wszystkim przed każdym zakupem należy zapoznać się z biologią danego gatunku, chociażby po to by mógł spełniać swoją rolę jako zwierzęcia ozdobnego. W tym celu należy zapewnić mu właściwe warunki. Pomocne okażą się tu fora akwarystyczne, gdzie można zasięgnąć porad innych akwarystów. 

Przede wszystkim przed każdym zakupem należy zapoznać się z biologią danego gatunku, chociażby po to by mógł spełniać swoją rolę jako zwierzęcia ozdobnego. W tym celu należy zapewnić mu właściwe warunki. Pomocne okażą się tu fora akwarystyczne, gdzie można zasięgnąć porad innych akwarystów. 

AKWAMAPA 2.0

BAZA PUNKTÓW PRZYJAZNYCH AKWARYSTYCE

Akwamapa 2.0 - JAK KORZYSTAĆ?

   AkwaMapa 2.0 to baza punktów przyjaznych akwarystyce, które szczegółowo zostały opisane poniżej. Klikając na poszczególne ikonki odpowiadające wybranym punktom otworzysz ich opis, w którym znajdziesz więcej informacji, takie jak adres, godziny otwarcia czy kontakt. Do każdego z punktów z łatwością wyznaczysz trasę – w tym celu należy udostępnić swoją lokalizację, a następnie po kliknięciu wybranego punktu, wybrać ikonkę z nawigacją w lewym dolnym rogu mapy (automatycznie otworzy się strona aplikacji Google Maps, która pokieruje do celu). Życzę miłego korzystania!

Sklepy Przyjazne Akwarystyce (Kategoria I) to sklepy, w których można liczyć na wsparcie merytoryczne z zakresu akwarystyki, rozumiane poprzez zatrudnianie akwarystów na działach akwarystycznych. W ich ofercie nie występują gatunki i odmiany podlegające prawnym ograniczeniom tj. inwazyjne gatunki obce (lista krajowa i unijna); agrofagi kwarantannowe dla Unii – ślimaki z rodzaju Pomacea (popularne ampularie); ryby genetycznie modyfikowane (tzw. fluo) oraz ryby sztucznie barwione. Oferowane rośliny akwariowe posiadają paszporty roślin. 

Ponadto Sklepy Przyjazne Akwarystyce (Kategoria I) to sklepy, które:

  • wprowadziły minimalną objętość akwarium,  poprzez rezygnację z handlu akwariami i zestawami akwariowymi przeznaczonymi do chowu i hodowli zwierząt akwariowych, jeśli ich objętość jest mniejsza niż 10 l (w przypadku zbiorników  o kształcie prostopadłościanu) oraz mniejsza niż 50 l (w przypadku zbiorników o kształcie innym niż prostopadłościan, w tym kuli), a także unikanie promocji wizerunku utrzymania zwierząt akwariowych w zbiornikach niespełniających powyższych norm. Dopuszcza się handel zbiornikami o innej wielkości, jednak niededykowanych utrzymaniu w nich zwierząt akwariowych.
  • wprowadziły zasadę kompatybilności produktów, poprzez dostosowanie oferowanych zwierząt akwariowych do zapewnianych w sklepie stacjonarnym zestawów akwariowych (i ewentualnej rezygnacji z oferowania zwierząt, których wymagania względem objętości akwarium, w przypadku dorosłych osobników lub minimalnej liczby osobników u gatunków stadnych, przekraczają zakres oferowanych zestawów akwariowych) oraz pokarmów o granulacji i składzie dedykowanym konkretnym gatunkom.
  • ograniczyły handel odmianami ryb uzyskanych drogą krzyżowań lub selekcji opierających się na utrwalaniu cech morfologicznych innych niż ubarwienie lub zmiana długości czy kształtu płetw, a zatem m. in. deformacji kręgosłupa, deformacji oczu, deformacji łusek, całkowitej redukcji płetw, tworzeniu guzów i naroślin, m.in.:
    – flowerhorn
    – molinezja balonowa (odmiana molinezji szerokopłetwej Poecilia latipinna)
    – pielęgnica papuzia 
    – złota rybka, welonek, w odmianie teleskop, niebowid, pyzatek, lwia główka, kogutek, perłołuska (odmiany karasia złocistego Carassius auratus)

Sklepy Przyjazne Akwarystyce (Kategoria II) to sklepy, w których można liczyć na wsparcie merytoryczne z zakresu akwarystyki, rozumiane poprzez zatrudnianie akwarystów na działach akwarystycznych. W ich ofercie nie występują gatunki i odmiany podlegające prawnym ograniczeniom tj. inwazyjne gatunki obce (lista krajowa i unijna); agrofagi kwarantannowe dla Unii – ślimaki z rodzaju Pomacea (popularne ampularie); ryby genetycznie modyfikowane (tzw. fluo) oraz ryby sztucznie barwione. Oferowane rośliny akwariowe posiadają paszporty roślin. 

Lecznice weterynaryjne posiadające doświadczenie w pracy ze zwierzętami akwariowymi.

Regularne wystawy akwarystyczne dostępne do zwiedzenia. 

Domy stałe dla zwierząt akwariowych to miejsca potencjalnie zainteresowane stałym utrzymaniem zwierząt akwariowych, nad którymi ich dotychczasowy właściciel nie może pełnić dłużej opieki.

Domy tymczasowe dla zwierząt akwariowych to miejsca potencjalnie zainteresowane tymczasowym utrzymanie zwierząt akwariowych do momentu znalezienia im domu stałego. Niektóre sklepy, hodowle czy też akwaryści oferują taką możliwość poprzez udostępnienie akwariów kwarantannowych, w których oddawane zwierzęta mogą znaleźć tymczasowe schronienie.

Chcesz znaleźć się na akwamapie 2.0 i dołączyć do inicjatywy?
Skontaktuj się z nami!









Procambarus virginalis (Lyko, 2017)
Rak marmurkowy

INWAZYJNE GATUNKI OBCE

STWARZAJĄCE ZAGROŻENIE DLA POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ

     Gatunki obce, które mogą nie tylko zaaklimatyzować się w nowym otoczeniu, ale też we względnie szybkim tempie i dużej liczbie kolonizować nowe siedliska, powodując przy tym negatywne efekty w ekosystemach wodnych i gospodarce, to inwazyjne gatunki obce (IGO).  Niektóre z nich uznano za zagrożenie, które można kontrolować poprzez skoordynowana działania na poziomie unijnym (IGO stwarzające zagrożenie dla Unii) i poziomie krajowym (IGO stwarzające zagrożenie dla Polski), poprzez ograniczenia prawne dotyczące m.in. hodowli, uprawy bądź wprowadzania do obrotu tych gatunków. Do głównych przepisów odnoszących się do gatunków obcych należą:  Rozporządzenie UE nr 1143/2014 w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych oraz Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych. 

Przykładowa introdukcja rozmnażającego się poprzez obligatoryjną partenogenezę raka marmurkowego Procambarus virginalis do lokalnego jeziora może doprowadzić do całkowitej zagłady występujących w nim płazów, czego następstwem może być degradacja całego ekosystemu wodnego. W Polsce opisano już także kilka przykładów porzuceń raków luizjańskich Procambarus clarkii, jednego ze 100 najgroźniejszych IGO w Europie. Jednak wśród gatunków obcych o pochodzeniu akwarystycznym, najbardziej ekspansywne są małże z rodzaju Corbicula. Te żółte, oliwkowe lub brązowo ubarwione mięczaki występują już nie tylko na niemalże całej długości Odry, ale też w Wiśle na odcinku od Krakowa do Warszawy, a także w okolicy Torunia.
Oprócz typowych gatunków akwariowych nie należy zapominać o innych IGO, które dostały się do polskich i europejskich wód wskutek celowego lub przypadkowego przeniesienia np. w akwakulturze. Niektóre z nich, są niezgodnie z prawem wykorzystywane w tzw. akwarystyce biotopowej polskich wód, której zadaniem jest próba odtworzenia wybranego ekosystemu naturalnego. Przykładem tu może być rak pręgowaty Faxonius limosus, który wypiera rodzime gatunki raków, a ponadto może być nosicielem tzw. raczej dżumy Aphanomyces astaci, która razem z osobnikami pozyskanymi ze środowiska może zostać przeniesiona na rynek akwarystyczny powodując upadki wśród niektórych gatunków skorupiaków ozdobnych (np. rodzaj Cherax). 

Problematykę inwazyjnych gatunków obcych oraz podstawowe informacje dotyczące zagadnień prawnych obowiązujących w Polsce opisano w artykule Gatunek obcy nie taki obcy. 

LISTA INWAZYJNYCH GATUNKÓW OBCYCH
STWARZAJĄCYCH ZAGROŻENIE DLA POLSKI I UNII Wykorzystywane lub potencjalnie występujące w akwarystyce

Ryby

  • **** babka bycza Neogobius melanostomus2
  • **** babka łysa Babka (Neogobius) gymnotrachelus2
  • **** *babka marmurkowa Proterorhinus marmoratus2
  • **** babka szczupła Neogobius fluviatilis2
  • bass słoneczny Lepomis gibbosus1
  • czebaczek amurski Pseudorasbora parva1
  • gambuzja kropkowana Gambusia holbrooki1
  • gambuzja pospolita Gambusia affinis2
  • moron biały Morone americana2
  • ****  ***pirapitinga (pirania paku) Piaractus brachypomus2
  • **przydenka żebrowata Fundulus heteroclitus1
  • sumik czarny Ameiurus melas1
  • sumik karłowaty Ameiurus nebulosus2
  • sumik koralowy (sumik węgorzowaty) Plotosus lineatus1
  • trawianka Perccottus glenii1
  • wężogłów północny Channa argus1

Skorupiaki

  • krab wełnistoręki Eriocheir sinensis1
  • rak pręgowaty Faxonius (Orconectes) limosus1
  • rak luizjański Procambarus clarkii1
  • rak marmurkowy Procambarus virginalis1
  • rak sygnałowy (kalifornijski) Pacifastacus leniusculus1
  • Faxonius (Orconectes) rusticus1
  • Faxonius (Orconectes) virilis1

Mięczaki

  • **** ostryga pacyficzna Crassostrea gigas2
  • **** szczeżuja chińska Sinanodonta woodiana2
  • Corbicula fluminea2
  • **** Corbicula fluminalis2

Gady

  • żółw jaszczurowaty Chelydra serpentina2
  • żółw ostrogrzbiety Grapthemys pseudogographica2
  • żółw malowany Chrysemys picta2
  • żółw ozdobny (wszystkie podgatunki) Trachemys scripta1

Płazy

  • **platana szponiasta Xenopus laevis1
  • żaba rycząca (żaba byk, żaba wół) Lithobates catesbeianus1

Rośliny wodne

  • alternatera krokodylowa Alternanthera philoxeroides1
  • azolla karolińska (azolla drobna) Azolla filiculoides2
  • ****  grubosz Helmsa Crassula helmsii2
  • gymnokoronis dębolistny Gymnocoronis spilanthoides1
  • hiacynt wodny (eichornia gruboogonkowa) Pontederia (Eichhornia) crassipes1
  • kabomba karolińska Cabomba caroliniana1
  • lagarosyfon wielki (moczarka kędzierzawa) Lagarosiphon major1
  • moczarka delikatna Elodea nuttallii1
  • **pistia rozetkowa Pistia stratiotes1
  • salwinia uciążliwa Salvinia molesta (Salvinia adnata)1
  • wąkrotka jaskrowata Hydrocotyle ranunculoides1
  • wywłócznik brazylijski Myriophyllum aquaticum1
  • wywłócznik różnolistny Myriophyllum heterophyllum1
  • Ludwigia grandiflora1
  • Ludwigia peploides1

* Dotyczy także babki rurkonosej Proterorhinus semilunaris

** Zakazy wobec tego gatunku obowiązują od 2 sierpnia 2024 roku

*** Nieinwazyjny gatunek obcy, który jednak ze względu na umieszczenie w wykazie IGO PL podlega zakazom

**** Gatunek usunięty z wykazu IGO stwarzających zagrożenie dla Polski 10 grudnia 2022 roku

Uwaga! Kompletne wykazy IGO stwarzających zagrożenie dla Polski i Unii zostały zaprezentowane w artykule Gatunek obcy nie taki obcy. 

PoDSTAWY PRAWNE

Tekst ujednolicony ustawy można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

W treści ustawy znajdziemy taki zapis: 

Art. 7. 1. Zakazuje się wprowadzania do środowiska oraz przemieszczania w środowisku gatunków obcych.
2. W odniesieniu do IGO stwarzającego zagrożenie dla Polski zakazuje się także:
1) przywozu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub wywozu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) transportu, z wyłączeniem transportu IGO stwarzającego zagrożenie dla Polski w związku z przeprowadzanymi działaniami zaradczymi;
3) przetrzymywania;
4) chowu lub hodowli, rozmnażania lub uprawy;
5) wprowadzania do obrotu;
6) wykorzystywania;
7) wymiany.

Uwaga! W stosunku do  IGO stwarzających zagrożenie dla UE obowiązują jednakowe zakazy. Są one zawarte w treści Art. 7 Rozporządzenia UE nr 1143/2014 (dostępne poniżej)

Tekst rozporządzenia można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony eur-lex.europa.eu)

Listę inwazyjnych gatunków obcych uznanych za stwarzające zagrożenie dla Unii można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony gdos.gov.pl)

Tekst rozporządzenia można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony eur-lex.europa.eu)

Treść rozporządzenia

Uchylony 17 grudnia 2022
Tekst rozporządzenia można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

Słowniczek

Gatunek obcy (definicja oficjalna) to każdy żywy osobnik gatunku, podgatunku lub niższego taksonu zwierząt, roślin, grzybów lub drobnoustrojów wprowadzonego poza jego naturalny zasięgl pojęcie to obejmuje wszelkie części, gamety, nasiona, jaja lub diaspory tych gatunków, jak również hybrydy, odmiany lub rasy zdolne do przeżycia i rozmnażania.

Na podstawie, 
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych

 

Gatunek obcy to gatunek wprowadzony świadomie lub przypadkowo zawleczony przez człowieka poza zasięg, w którym naturalnie występuje lub występował w przeszłości. Nie dotyczy to gatunków rozprzestrzeniających się spontanicznie poza ich naturalny zasięg, nawet jeśli jest to wynik przekształceń środowiska i krajobrazu, ani takich które pojawiają się masowo nieregularnie lub w krótkich okresach.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Uwaga! Oficjalnie termin gatunek inwazyjny nie istnieje! Zgodnie z oficjalnymi definicjami inwazyjność dotyczy wyłącznie gatunków obcych. Stosując termin 'gatunek inwazyjny’ w domyśle ma się zatem 'inwazyjny gatunek obcy’.

Gatunek inwazyjny to taki, który we względnie szybkim tempie i dużej liczbie osobników kolonizuje nowe tereny i siedliska, wywołując przy tym negatywne, niekiedy katastrofalne efekty w ekosystemach i gospodarce. Inwazyjność dotyczy zarówno gatunków obcych, jak i rodzimych, poszerzających swój areał lub spektrum siedliskowe.
Na podstawie, Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Inwazyjny gatunek obcy (definicja oficjalna) oznacza gatunek obcy, którego wprowadzenie lub rozprzestrzenianie się zagraża – jak
stwierdzono – bioróżnorodności i powiązanym usługom ekosystemowym lub oddziałuje na nie w niepożądany
sposób;

Na podstawie, 
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych

Inwazyjny gatunek obcy to gatunek obcego pochodzenia, którego wprowadzenie czy zawleczenie wywołuje zagrożenia dla lokalnej różnorodności biologicznej i/lub gospodarki człowieka. Inaczej, jest to gatunek introdukowany bądź wtórnie introdukowany, który rozprzestrzenił się poza swoim dotychczasowym zasięgiem, gdzie stał się czynnikiem zmian i zagrożeń ekologicznych.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

 

Inwazyjny gatunek obcy stwarzający zagrożenie dla Unii oznacza inwazyjny gatunek obcy, którego niepożądane oddziaływanie uznano za wymagające skoordynowanych działań na szczeblu unijnym zgodnie z art. 4 ust. 3

Na podstawie, 
1. Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych

Inwazyjny gatunek obcy stwarzający zagrożenie dla Polski oznacza inwazyjne gatunki obce inne niż inwazyjne gatunki obce stwarzające zagrożenie dla Unii, których niepożądane oddziaływanie w wyniku ich uwolnienia i rozprzestrzeniania się, nawet jeśli nie jest w pełni ocenione, zostaje przez dane państwo członkowskie (w tym przypadku Polskę) uznane – na podstawie dowodów naukowych – za istotne dla całości lub części jego terytorium oraz za wymagające podjęcia działań na szczeblu tego państwa członkowskiego;

Na podstawie, 
1. Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych

Gatunek obcy nieinwazyjny to gatunek obcego pochodzenia tworzący w miejscach introdukcji populacje o co najwyżej nieznacznych przejawach dyspersji i niewielkich skłonnościach do rozprzestrzeniania oraz nie wykazujący – w przeciwieństwie do gatunku inwazyjnego – destrukcyjnego wpływu na miejscowe populacje i ekosystemy.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Gatunek obcy poinwazyjny to gatunek introdukowany dawno (umownie przed rokiem 1900), długo aklimatyzujący się, bądź aklimatyzowany, na nowych terenach nie wykazujący już istotnych zmian w rozmieszczeniu. 

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Inwazja oznacza (w umownym odróżnieniu od ekspansji) gwałtowną kolonizację nowych terenów przez dużą liczbę osobników na duże odległości, której towarzyszy szybki, niekiedy eksplozyjny wzrost populacji, powodując na zajętych terenach większe lub mniejsze zmiany w ekosystemach i niekiedy szkody w gospodarce. 

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Ekspansja oznacza, w sensie geograficznym, spontaniczne rozprzestrzenianie się populacji danego gatunku, zwykle na krótki dystans i w nielicznych grupach osobników; bądź, w sensie ekologicznym, opanowywanie nowych siedlisk w obrębie dotychczasowego areału i wypełnianie niezajętych dotąd w obrębie naturalnego zasięgu przestrzeni życiowych. Ekspansja ma przebieg względnie łagodny, ciągły lub etapowy. Może być wywołana czynnikami naturalnymi (zmiana klimatu, przenoszenie przez wiatr, wodę lub inne zwierzęta, powstanie nowych przystosować w wyniku mutacji, spadku konkurencji czy nacisku drapieżnictwa na zajmowanych terenach), jak też pośrednią działalnością ludzką (przeobrażenie siedlisk, naruszenie równowagi ekologicznej, eksterminacja gatunków i uwolnienie nisz ekologicznych itp.). Ekspansja może nastąpić z obszaru naturalnego występowania gatunku, jak również z miejsca jego introdukcji.

Na podstawie,
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2011. Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Najczęściej zadawane pytania

Zgodnie z obowiązującymi podstawami prawnymi przetrzymywanie, rozmnażanie, hodowla oraz wprowadzanie do obrotu gatunków widniejących na powyższej liście, podlega ograniczeniom prawnym. Na rynku akwarystycznym obrót tymi gatunkami jest niezgodny z prawem.

W przypadku posiadania takich gatunków należy przede wszystkim: 

  • nie uwalniać ich do środowiska naturalnego
  • nie przekazywać dalej (nie sprzedawać, nie oddawać)
  • nie kupować nowych

W przypadku pojawienia się gatunku zwierzęcia (!) na liście można utrzymywać go (bez przemieszczania) do jego naturalnej śmierci.

W przypadku posiadania dużych liczb zwierząt (hodowle/sklepy) można wykorzystać je jako żywy pokarm dla innych zwierząt. 

W przypadku roślin akwariowych, można je kompostować, zakopać (wykorzystać jako nawóz), lub po dokładnym wysuszeniu wyrzucić do właściwego pojemnika na odpady.

W takiej sytuacji należy grzecznie (!) poinformować właściciela o problemie. W większości przypadków właściciele nie są świadomi problemu.

W tym celu najwygodniej jest pokazać adres tej strony. 

Nie. Obecność tych gatunków w sklepach i hurtowniach zoologicznych wynika z braku świadomości ich właścicieli, a także niesprawnego systemu kontroli. 

Niezależnie od opisu pod jakim kupiono wyżej wymienione inwazyjne gatunki obce to wciąż gatunki stanowiące zagrożenie. Paragon i faktura to jedynie dowód zakupu, nie legalizują magicznie gatunku.

Istnieje taka możliwość (celem przetrzymywania). W tym celu należy wysłać stosowny wniosek do właściwej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (lista krajowa) lub Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (lista unijna)

Jednakże istnieje niewielka szansa na zezwolenie na posiadanie takich gatunków w celach ozdobnych w akwarystyce. Wynika to z braku uzasadnienia wyższej korzyści dla Polski i UE, do których zaliczają się m.in. badania naukowe.

Zgłoszenia można przesyłać do właściwej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Za kontrolę odpowiedzialna jest jednak policja, która w przypadku braku posiadanych zezwoleń na odstępstwa od prawnych ograniczeń jest upoważniona do wystawiania mandatu w wysokości 5000zł.

Przed dokonaniem zgłoszenia zalecam poinformowanie właściciela sklepu/hodowli o problemie. W większości przypadku właściciele posiadają takie gatunki w swojej ofercie nieświadomie.

Obowiązkiem każdego opiekuna jest zapoznanie się z wymaganiami gatunku (odmiany), przed jego zakupem. Osiągnąć to można poprzez zgromadzenie informacji na forach czy grupach akwarystycznych. Decydując się na zakup przykładowego raka, warto zorientować się, które raki należą do prawnie ograniczonych oraz jak wyglądają. 

W związku na ograniczoną kontrolę w sklepach akwarystycznych istnieje szansa na zakup gatunku (odmiany) podlegającego prawnym ograniczeniom. Jest to potęgowane przez ich występowanie pod najróżniejszymi nazwami handlowymi. Przykładowo: pod hasłem „rak niebieski” można znaleźć tak inwazyjnego obcego raka luizjańskiego (w niebieskiej odmianie barwnej), jak również dopuszczone do obrotu: raka florydzkiego (Procambarus alleni) czy też raki australijskie – Cherax destructor i Cherax quadricarinatus. 

Zachęcam przede wszystkim do promocji w swoim otoczeniu stosowania dobrych praktyk w akwarystyce poprzez działanie zgodnie z obowiązującym prawem. W sposób przyjazny i wyrozumiały warto informować o właściwym postępowaniu z posiadanymi gatunkami. 









Ampularia - Pomacea sp.

Ślimaki z rodzaju Pomacea

STWARZAJĄCE ZAGROŻENIE dla UPRAW ROŚLIN W UNII EUROPEJSKIEJ

          Niektóre ślimaki z rodzaju Pomacea, w akwarystyce znane pod nazwą „ampularia” są groźnym szkodnikiem upraw roślin na całym świecie. Ich negatywny wpływ na uprawy został opisany także w Europie, a kolejne badania naukowe wykazały realne zagrożenie dla krajów Europy Południowej, w tym wielu członków Unii Europejskiej. Choć nie wszystkie gatunki z tego rodzaju faktycznie szkodzą, ze względu na możliwy problem z rozróżnieniem gatunków (zarówno przez pracowników inspekcji, jak i prywatnych właścicieli, akwarystów), Unia Europejska wydała rozporządzenie regulujące rozprzestrzenianie się przedstawicieli rodzaju Pomacea, a więc wszystkich „ampularii”. Polski rynek akwarystyczny jest obecnie jednym z głównych źródeł tych ślimaków w Europie. Choć w samej Polsce ślimaki te nie stanowią zagrożenia dla upraw (uwolnione osobniki najprawdopodobniej nie przeżyłyby chłodniejszego okresu zimowego), tak ich dalsze rozprzestrzenianie na kontynencie może przyczynić się m.in. do wzrostu cen wybranych produktów spożywczych, z których korzystają obywatele UE, także Polacy. Warto tu zaznaczyć, że ograniczenia prawne wobec ślimaków Pomacea są „narzucone” przez Unię ze względu na to, że wszystkie kraje członkowskie Unii są jednocześnie członkami Europejskiej i Śródziemnomorskiej Organizacji Ochrony Roślin (EPPO), do której Polska przystąpiła w 1958 roku. Niezależnie więc od członkostwa w Unii Europejskiej, chcąc korzystać z rynku europejsko-śródziemnomorskiego, Polska i tak musiałaby wprowadzić tu ograniczenia. Problem ten został szczegółowo opisany w artykule Ślimaki Pomacea, czyli zakazane ampularie. 

PoDSTAWY PRAWNE

Tekst decyzji można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony eur-lex.europa.pl)

Tekst rozporządzenia można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

W treści rozporządzenia znajdziemy taki zapis:

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1, 3 i 4, art. 20 ust. 1 pkt 4–6 oraz art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849, z późn. zm.3)) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa:
1) szczegółowe sposoby postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzenianiu się ślimaków z rodzaju
Pomacea (Perry), zwanych dalej „ślimakami”, w tym:
a) metody zwalczania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się ślimaków,
b) sposób wyznaczania stref, w których powinny być stosowane środki w celu zwalczania lub zapobiegania rozprzestrzenianiu się ślimaków,
c) warunki prowadzenia produkcji, obrotu oraz przemieszczania roślin przeznaczonych do sadzenia, które mogą
rosnąć wyłącznie w wodzie lub w glebie stale nasiąkniętej wodą, innych niż nasiona, w szczególności należących
do rodzajów Oryza, Typha i Utricularia oraz gatunków Eleocharis cellulosa, Pontederia cordata, Panicum henitomon i Bacopa caroliniana, zwanych dalej „roślinami podatnymi na porażenie”;

§ 8. Do ślimaków przepisy ustawy dotyczące organizmów kwarantannowych stosuje się w zakresie określonym w art. 9 ustawy.

Tekst ujednolicony ustawy można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

W ustawie o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003 r. znajdziemy taki zapis:

Art. 9. Przepisy art. 6–8a stosuje się odpowiednio do organizmów niekwarantannowych, mając na uwadze ujednolicenie działań podejmowanych w tym zakresie na terytorium Wspólnoty. 

Art. 6. 1. Organizmy kwarantannowe podlegają obowiązkowi zwalczania i nie mogą być wprowadzane, przemieszczane, hodowane lub przechowywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 33 ust. 1. 

Art. 33. 1. Organizmy kwarantannowe lub rośliny, produkty roślinne lub przedmioty, porażone przez te organizmy lub niespełniające wymagań specjalnych, lub których wprowadzanie i przemieszczanie jest zabronione, mogą być w przypadku roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów wprowadzane lub przemieszczane, a w przypadku organizmów kwarantannowych – przechowywane, hodowane lub wykorzystywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są przeznaczone na potrzeby:
1) Inspekcji albo
2) podmiotów prowadzących prace naukowo-badawcze lub prace nad tworzeniem
nowych odmian roślin uprawnych, zwane dalej „pracami badawczymi”, jeżeli podmioty te uzyskały pozwolenie Głównego Inspektora na prowadzenie tych prac. 

Tekst ujednolicony ustawy można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

Ślimaki z rodzaju Pomacea występują w wykazie agrofagów kwarantannowych dla Unii (Załącznik II) pod kodem [1POMAG], których wprowadzanie, przemieszczanie, utrzymywanie, rozmnażanie i uwalnianie na terytorium Unii Europejskiej jest prawnie ograniczone i zakazane na podstawie art. 5 ustawy. 

Wykorzystywanie ślimaków Pomacea na terytorium Wspólnoty, w tym Polski jest karalne. Ustawa precyzyjnie określa wysokość administracyjnych kar pieniężnych, które wynoszą od 500 do 5000zł, przy czym kary dotyczą każdego produktu, którego dotyczy naruszenie (art. 58). 

Warto zaznaczyć, że od dnia 14 grudnia 2019r. wszystkie rośliny do sadzenia, w tym rośliny akwariowe, wymagają zaopatrzenia w paszport roślin, w przypadku ich przemieszczania na terytorium Unii. W związku z powyższym, ocena w celu wydania paszportu roślin dla roślin akwariowych obejmuje także ślimaki Pomacea (paszport roślin zobowiązuje do tego by rośliny były wolne od agrofagów kwarantannowych). 

Słowniczek

Organizm kwarantannowy to organizm szkodliwy o potencjalnym znaczeniu gospodarczym dla obszaru zagrożonego, na którym dotychczas nie występuje, albo występuje, lecz nie jest szeroko rozprzestrzeniony i podlega urzędowemu zwalczaniu. 

Na podstawie definicji zasięgniętej ze słownika pojęć Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (www.piorin.gov.pl)

 

Rodzaj Pomacea obejmuje ponad 30 gatunków ślimaków, w tym także gatunki wykorzystywane w akwarystyce takie jak:

  • Pomacea bridgesii (Pomacea diffusa)
  • Pomacea canaliculata

Najczęściej zadawane pytania

Zgodnie z podanymi podstawami prawnymi przetrzymywanie, hodowla oraz wykorzystywanie ślimaków z rodzaju Pomacea na terenie Polski i Unii Europejskiej dla potrzeb akwarystyki jest nielegalne. 

W przypadku posiadania tych ślimaków należy przede wszystkim: 

  • nie uwalniać ślimaków do środowiska naturalnego
  • nie rozmnażać (jaja ślimaków można w prosty sposób eliminować)
  • nie przekazywać dalej (nie sprzedawać, nie oddawać)
  • nie kupować nowych

Ślimaki można wykorzystać jako pokarm dla innych zwierząt akwariowych. 

Nie. Zgodnie z Ustawą z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami oraz obecnością ślimaków Pomacea na liście agrofagów kwarantannowych dla Unii, wszystkie ślimaki Pomacea podlegają obowiązkowemu zwalczaniu. Z obowiązku zwolnione są podmioty, które otrzymały stosowne zezwolenie od właściwego Inspektora, a przy tym spełniają szereg wymogów ustalonych przez Ustawę. Nie wydaje się takiej zgody na potrzeby hobby, jakim jest akwarystyka, a np. do celów naukowych realizowanych przez instytucje naukowe. 

Tym samym inni użytkownicy (akwaryści, hodowle, sklepy i hurtownie zoologiczne) nie mogą otrzymać zezwolenia na przetrzymywanie, rozmnażanie, hodowlę i wprowadzanie do obrotu ślimaków z rodzaju Pomacea.

Nie. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 sierpnia 2013r. w sprawie zwalczania i zapobieganie rozprzestrzenianiu się ślimaków z rodzaju Pomacea, ograniczeniu podlegają wszystkie ślimaki z tego rodzaju, niezależnie od gatunku. 

Zgłoszenia należy przesyłać do właściwego właściwej Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Przed dokonaniem zgłoszenia zachęcam do zwrócenia (grzecznie!)  uwagi właścicielowi ślimaków. W większości przypadków właściciele nie są świadomi problemu. 

Zachęcam przede wszystkim do promocji w swoim otoczeniu stosowania dobrych praktyk w akwarystyce poprzez działanie zgodnie z obowiązującym prawem. W sposób przyjazny i wyrozumiały warto informować o właściwym postępowaniu z posiadanymi gatunkami. 

MATERIAŁY DO POBRANIA

Poniżej przedstawione są miniaturki plakatów edukacyjnych, po których kliknięciu pojawi się ich wersja zapisana w formacie .pdf. Plakaty można pobrać. Materiały można wykorzystywać w celach niekomercyjnych, edukacyjnych w formie niezmienionej, wydrukowanej (rekomendowany format A3). W przypadku stron internetowych, w tym artykułów i filmów konieczne jest uzyskanie osobnego zezwolenia autora na ich wykorzystanie. Bardzo mile widziane są fotografie sposobu zaprezentowania plakatów np. w sali lekcyjnej lub w ramach realizowanych warsztatów. Wybrane fotografie chciałbym wykorzystać jako przykładowe działania edukacyjne, które mogą posłużyć do zachęcenia innych do podobnych realizacji.










Genetycznie Zmodyfikowana Tetra Fluo
Gymnocorymbus ternetzi (Boulenger, 1895)

Ryby Genetycznie ZModyfikowane

ROZPRZESTRZENIANE BEZ WYMAGANYCH ZEZWOLEŃ

          Kolorowe ryby nie zawsze pochodzą z natury. Część z nich została sztucznie zabarwiona przez człowieka poprzez wprowadzenie genów innych zwierząt, takich jak parzydełkowce czy korale. Ryby Genetycznie Zmodyfikowane (GM) zarówno w Polsce, jak i innych krajach Unii Europejskiej wymagają zezwolenia na ich posiadanie i podlegają obowiązkowi rejestracji. Osobniki GM dostępne w handlu, pomimo obostrzeń, nie posiadają żadnych certyfikatów. Są to zwierzęta importowane w znacznej mierze z krajów azjatyckich, w których są rozmnażane, a prawo nie jest tam aż tak rygorystycznie przestrzegane. 

Wprowadzenie ryb GM posiadających barwniki fluorescencyjne do akwariów przede wszystkim wypacza piękno ubarwienia bazującego na naturalnej pigmentacji. Nawet w przypadku stosowania tradycyjnej selekcji ubarwienia i uzyskiwania wzorów niewystępujących w przyrodzie, ryby wciąż dysponują barwami stanowiącymi element ich języka, za pomocą którego się porozumiewają. Wprowadzanie genów zwierząt im obcych, a więc nieznanych barwników może zaburzać komunikację ryb. Przeprowadzone badania naukowe na kilku wariantach Danio fluo wykazały, że ubarwienie to nie jest neutralne dla tych zwierząt i może prowadzić do dyskryminacji wewnątrz stada spowodowanej niezależnością prezentowanego ubarwienia od dobrostanu zwierzęcia. Ryba nie może dać sygnału, że np. chce uniknąć ewentualnej walki na co wskazuje jednak jej ubarwienie, co prowadzi do podgryzania tego osobnika.

Promocja ryb GM w akwarystyce jest też nie bez znaczenia dla ochrony przyrody. Bardzo częstym argumentem przemawiającym za ich posiadaniem jest ograniczenie odłowu ryb ze środowiska przyrodniczego. Zrealizowane w ramach inicjatywy Łowca Obcych w latach 2020-2021 wycofanie ryb GM ze sprzedaży z wybranych sklepów zoologicznych wykazało, że zastąpiły je neony i ryby żyworodne, niegdyś wyparte głównie przez Danio fluo. Jak się okazuje, obecność w sprzedaży głównie neona czerwonego pochodzącego z odłowu ma kluczowe znaczenie dla jego ochrony w środowisku przyrodniczym. Zdaniem naukowców, zachowanie zrównoważonego odłowu tego gatunku jest jedyną szansą na zachowanie jego siedlisk, co wynika z tego, że odłów neonów stanowi niekiedy nawet 80% udziałów gospodarek miast w Brazylii, takich jak Barcelos. Utrata pracy spowodowana konkurencją ze strony hodowli akwariowej neona, rosnącymi cenami transportu wynikających z kryzysów gospodarczych, a także promocja ryb GM na rynku akwarystycznym może spowodować już w najbliższych latach przerzucenie się lokalnych społeczności na wycinkę lasów deszczowych znajdujących się pod ich opieką.  

Na rynku akwarystycznym dostępne są następujące gatunki ryb, wśród których mogą występować wersje zmodyfikowane genetycznie:

  • bojownik wspaniały Betta splendens 
  • brzanka borneańska Puntigrus anchisporus, błędnie opisywana jako brzanka sumatrzańska Puntigrus tetrazona*
  • danio pręgowany Danio rerio* 
  • grubowarg dwubarwny Epalzeorhynchos bicolor*
  • pielęgnica zebra Amatitlania nigrofasciata
  • pirapitinga Piaractus brachypomus
  • skalar Pterophyllum scalare
  • ryżanka japońska, medaka Oryzias latipes
  • żałobniczka zwyczajna, czarna tetra Gymnocorymbus ternetzi*  
 
* stwierdzone w sprzedaży na polskim rynku zoologicznym

PoDSTAWY PRAWNE

Tekst decyzji można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

Słowniczek

Organizm Genetycznie Zmodyfikowany (GMO) to organizm inny niż ludzki, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji. 

Na podstawie definicji zasięgniętej z Ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o mikroorganizmach i organizmach genetycznie modyfikowanych

Ryby,  których materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji. Do ryb GM dostępnych na rynku należą gatunki, w których wprowadzono geny od innych zwierząt, takich jak parzydełkowce czy korale.

W przypadku ryb GM występujących w akwarystyce, ubarwienie wynikające z wprowadzenia genu jest przekazywane kolejnym pokoleniom.

Ryby, którym przyżyciowo wstrzykuje/wprowadza się barwnik. Powstałe barwy nie są przekazywane kolejnym pokoleniom.  

DLA Akwarystów

Należy przede wszystkim nie przekazywać zwierząt dalej, nie rozmnażać ich i nie kupować nowych, zarazem nie wolno tych ryb uśmiercać. 

Nie. Ryby GM wymagają stosownego certyfikatu przyznawanego każdemu ich właścicielowi, który musi spełnić szereg wymogów ustalonych przez Ustawę do ich przetrzymywania. Takim dokumentem nie jest paragon, faktura, ani certyfikat zdrowia (Health Certificate) uzyskiwany z importowanymi zwierzętami. 

Istnieje taka możliwość, jednak jest ona zarezerwowana na potrzeby m.in. prowadzenia badań naukowych przez instytucje naukowe, które muszą spełnić szereg wymagań wymienianych przez Ustawę. 

Zachęcam przede wszystkim do promocji w swoim otoczeniu stosowania dobrych praktyk w akwarystyce poprzez działanie zgodnie z obowiązującym prawem. W sposób przyjazny i wyrozumiały warto informować o właściwym postępowaniu z posiadanymi gatunkami i odmianami. Nie jest winą zwierząt, że są prawnie ograniczone.

MATERIAŁY DO POBRANIA

Poniżej przedstawione są miniaturki plakatów edukacyjnych, po których kliknięciu pojawi się ich wersja zapisana w formacie .pdf. Plakaty można pobrać. Materiały można wykorzystywać w celach niekomercyjnych, edukacyjnych w formie niezmienionej, wydrukowanej (rekomendowany format A3). W przypadku stron internetowych, w tym artykułów i filmów konieczne jest uzyskanie osobnego zezwolenia autora na ich wykorzystanie. Bardzo mile widziane są fotografie sposobu zaprezentowania plakatów np. w sali lekcyjnej lub w ramach realizowanych warsztatów. Wybrane fotografie chciałbym wykorzystać jako przykładowe działania edukacyjne, które mogą posłużyć do zachęcenia innych do podobnych realizacji.










Sztucznie barwiona przeźroczka indyjska
Parambassis ranga (Hamilton, 1822)

Ryby SZTUCZNIE BARWIONE

ZNĘCANIE SIĘ NAD ZWIERZĘTAMi

Choć w akwarystyce trudno mówić o braku różnorodnie ubarwionych ryb wciąż można spotkać z rybami sztucznie barwionymi. Mowa to o zwierzętach, którym pigment jest wstrzykiwany w tkanki, są tatuowane lub też kąpane w barwnikach. Wiele ryb nie przeżywa tego procesu, a osobniki, którym się to udało z reguły żyją znacznie krócej. Na krajowym rynku zoologicznym najczęściej spotykanym gatunkiem poddawanym barwieniu przez iniekcję pigmentu jest przeźroczka indyjska Parambassis ranga. Jak wskazuje jej nazwa, ta dość transparentna ryba nie posiada żadnych jaskrawych elementów naturalnego ubarwienia. Do 2020 roku w Polsce niemalże niemożliwe było znalezienie osobników tego gatunku, które nie były poddane barwieniu. Co prawda sam proces barwienia odbywa się w krajach azjatyckic, skąd ryby te są importowane, jednak ich zakup napędza to zjawisko, a ich obecność na rynku zoologicznym promuje znęcanie się nad zwierzętami.

Ryb sztucznie barwionych nie należy mylić z rybami poddanymi genetycznym modyfikacjom. Wybrane różnice ilustruje poniższa grafika. 

Powyższy plakat można udostępniać i drukować z zachowaniem jego oryginalnej formy i logotypów. Pobierz plakat (format A3)

PoDSTAWY PRAWNE

Tekst ujednolicony ustawy można pobrać klikając tutaj (za pośrednictwem strony prawo.sejm.gov.pl)

Słowniczek

Ryby, którym przyżyciowo wstrzykuje/wprowadza się barwnik. Dotyczy to również tatuaży i kąpieli w barwnikach. Powstałe barwy nie są przekazywane kolejnym pokoleniom.  

DLA Akwarystów

Należy przede wszystkim nie przekazywać zwierząt dalej i nie kupować nowych, zarazem nie wolno tych ryb uśmiercać. 

Ze względu na możliwe uszkodzenia tkanek ryby wynikające z wprowadzenia barwnika należy zadbać o możliwie najbardziej optymalne dla nich warunki, gdyż mogą mieć zwiększoną podatność na infekcje. 

Nie. Ryby sztucznie barwione nie powinny występować na rynku zoologicznym, gdyż zabiegi im wykonywane w Polsce podchodzą pod przestępstwo wynikające ze znęcania się nad zwierzętami.

Ustawa o ochronie zwierząt nie dopuszcza takiej możliwości.

Zachęcam przede wszystkim do promocji w swoim otoczeniu stosowania dobrych praktyk w akwarystyce poprzez działanie zgodnie z obowiązującym prawem. W sposób przyjazny i wyrozumiały warto informować o właściwym postępowaniu z posiadanymi gatunkami i odmianami. Nie jest winą zwierząt, że są prawnie ograniczone.

PARTNERZY AKCJI

Slajd5
logoŁowcastrona
Slajd2
Poprzednie
Następne