Fotografia: Żółw ozdobny (czerwonolicy) – inwazyjny gatunek obcy (Fot. R. Maciaszek).
Problem występowania w środowisku przyrodniczym Polski inwazyjnych gatunków obcych żółwi wodno – lądowych narasta od lat. Ich obecność w wodach krajowych jest wynikiem porzuceń przez nieodpowiedzialnych właścicieli. Jest to niezgodne z obowiązującym prawem, ale także niedopuszczalne z punktu widzenia dobrostanu zwierząt. Najczęściej porzucanymi gadami w naszym kraju są żółwie ozdobne (Trachemys scripta), których wszystkie trzy podgatunki – żółw czerwonolicy, żółtobrzuchy i żółtolicy są spotykane na terenie całego kraju, przede wszystkim jednak na terenie aglomeracji miejskich.
Od czerwca do października 2021 r. na terenie Warszawy i Konstancina-Jeziorny realizowane są prace wykonywane na zlecenie Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w ramach Umowy nr 51/GDOŚ/2020 (Projekt nr POIS.02.04.00-00-0100/16 pod nazwą „Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edukacją społeczną”).
Celem zadania koordynowanego przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk jest sprawdzenie, która z metod odłowu inwazyjnych gatunków obcych żółwi jest najbardziej skuteczna. Do takich metod należą m.in. pilotażowe odłowy ręczne przy pomocy podbieraka, lub też takie z wykorzystaniem pułapek żywołownych typu plażowiskowego.
Żółwie odłowione w czasie trwania projektu do końca swojego życia będą przebywać w Zakładzie Doświadczalnym Technologii Produkcji Pasz i Akwakultury w Muchocinie, gdzie otrzymają niezbędną opiekę zootechniczną i weterynaryjną. Ich dalsza historia będzie dokładnie monitorowana – każdy z żółwi zostanie oznaczony unikalnym mikroczipem pozwalającym na jego łatwą identyfikację przez wiele lat.
Przygotowana została infrastruktura kwarantannowa odpowiednia do czasowego przetrzymywania i obserwacji nowoprzybyłych zwierząt oraz zewnętrzne i wewnętrzne zbiorniki, w których żółwie będą utrzymywane przez cały rok na zabezpieczonym i monitorowanym terenie, w sposób zapobiegający ich ponownemu przedostaniu się do środowiska przyrodniczego.
Odłowy inwazyjnych obcych żółwi są istotnym elementem ochrony rodzimej przyrody. W Polsce w naturze występuje tylko jeden gatunek żółwia, jest nim żółw błotny (Emys orbicularis), którego ciało i pancerz najczęściej są czarnej barwy z licznymi kropkami i cętkami. Stopień zagrożenia tego gatunku w naszym środowisku rośnie, do czego przyczynia się coraz większe rozpowszechnienie inwazyjnych gatunków obcych. Żółwie ozdobne – stanowiące obecnie największe zagrożenie dla żółwia błotnego – odróżnić można w łatwy sposób dzięki charakterystycznemu ubarwieniu boków głowy. Żółw czerwonolicy posiada czerwone lub pomarańczowe, jednolicie ubarwione proste pasy za oczami. W przypadku żółwia żółtolicego ich część znajdująca się najbliżej oczu posiada przejaśnienie – niekiedy jest barwy kremowej, a nawet białej. W przypadku największego z podgatunków – żółwia żółtobrzuchego, za okiem znajduje się nieregularna pionowa plama, której końce ciągną się wzdłuż skroni i żuchwy, a kolorystyka może przybierać barwy od białej do czerwonej. Najstarsze osobniki żółwi ozdobnych naturalnie ciemnieją – zjawisko to nosi nazwę melanizmu, w ich przypadku niekiedy pasy na głowie mogą być widoczne w mniejszym stopniu jednak nigdy nie posiadają jasnego nakrapiania charakterystycznego dla żółwia błotnego.
