Sumik karłowaty Ameiurus nebulosus to gatunek północnoamerykański, który do Europy, został sprowadzony celem uatrakcyjnienia łowisk. Po raz pierwszy sprowadzono go do wód Francji, w 1871 r.
Na teren dzisiejszej Polski został wprowadzony w liczbie 50 osobników do stawów w okolicach Barnówka k. Dębna (województwo zachodniopomorskie) – czyli dokładnie tych samych, z których swoją inwazję po Europie rozpoczął inwazyjny rak pręgowaty Faxonius limosus. Od tego czasu był głównie celowo wprowadzany w różnych regionach Polski, m.in. na Śląsku oraz w wodach Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego.
Występowanie w środowisku przyrodniczym w Polsce
Stanowiska rozproszone po całej Polsce, głównie na nizinach.
Drogi rozprzestrzeniania
Rozprzestrzeniany jest głównie w postaci zanieczyszczenia materiału zarybieniowego karpia, z którym trafia tak do akwakultury, jak i do wód otwartych. Jego obecność w stawach hodowlanych oznacza właściwie także obecność w przylegających do nich rzekach, do których ucieka. Jest przenoszony przez nieodpowiedzialnych wędkarzy jako materiał do zarybień prywatnych stawów, jak również celem zaszkodzenia „nielubianemu sąsiadowi” poprzez wprowadzenie sumika do stawu czy oczka w roli szkodnika. Jest to także gatunek występujący w hodowli akwariowej, jednak nie jest on gatunkiem popularnym. Z reguły utrzymywany jest w akwariach przez wędkarzy, którzy nie zastosowali się do przepisów po odłowieniu tych ryb.
Wygląd
Sumik karłowaty osiąga do 50 cm długości całkowitej, jednak w Polsce z reguły nie przekracza 30 cm. Ciało pozbawione łusek, w przedniej części, na przekroju poprzecznym okrągłe, w tylnej lekko bocznie spłaszczone. Głowa masywna, krótka i szeroka, spłaszczona grzbietobrzusznie. Na szczęce znajdują się dwie pary wąsów, na podbródku – cztery pary. Linia boczna wyraźnie zaznaczona. Pierwsze promienie płetw piersiowych oraz płetwy grzbietowej twarde i piłkowane. Płetwa tłuszczowa obecna.
Ubarwienie ciemnobrązowe, oliwkowobrązowe. Brzuch szarobiały. Płetwy tej samej barwy co ciało, jednak jaśniejsze.
Wpływ na środowisko przyrodnicze i gospodarkę
Stanowi konkurencję dla gatunków rodzimych ryb poprzez ograniczanie dostępności pokarmu i siedlisk. Przez żerowanie na ikrze i narybku przyczynia się do obniżenia liczebności, a nawet całkowitego zaniku słabszych konkurentów. Bardzo często staje się dominującym, a niekiedy jedynym gatunkiem ryby w akwenie.
Synonimy, nazwy angielskie oraz handlowe
Sumik karłowaty, sumik amerykański, brown bullhead, byczek, koluch
Ograniczenia prawne
Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych, wykaz IGO stwarzających zagrożenie dla Polski od 2011 roku (w latach 2011-2021 podlegał pod przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody). Obowiązują następujące zakazy: przywozu na terytorium Polski / UE lub wywozu z terytorium Polski / UE, transportu, przetrzymywania, chowu lub hodowli (w tym w akwarium, jak i w oczku wodnym czy prywatnym stawie), wprowadzania do obrotu, wykorzystywania oraz wymiany. Gatunek proponowany do włączenia do wykazu unijnego w 2022 roku.
Opis sumika karłowatego został częściowo opracowany na podstawie opisu gatunku na stronie Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk.
